Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: Στέλλα Κωστοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ

Ελένη Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ

Γρηγόρης Ζαρωτιάδης,Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ

Συντονίστρια μαθήματος: Στέλλα Κωστοπούλου,  Καθηγήτρια, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M6
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει στους/τις μεταπτυχιακούς/ές φοιτητές/τριες βασικές γνώσεις σχετικά με θέματα περιφερειακής ανάπτυξης και περιφερειακής πολιτικής,ώστε να είναι σε θέση να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι περιφέρειες, με ιδιαίτερη αναφορά στον τομέα του τουρισμού. Το μάθημα αποσκοπεί ακόμη να προσφέρει στους/τις φοιτητές/τριες τη θεωρητική και εμπειρική κατανόηση της λειτουργίας της οικονομίας στο χώρο, της επίδρασης του χώρου στην οικονομική συμπεριφορά, καθώς και των επιπτώσεων των οικονομικών σχέσεων και δυναμικών στo χώρο. Μέσω διαλέξεων, σεμιναριακών εργαστηρίων και εργασιών, οι φοιτητές/τριες θα εμβαθύνουν σε θέματα όπως: περιφέρειες και περιφερειακή ανάπτυξη, μέθοδοι και προσεγγίσεις περιφερειακών ανισοτήτων, θεωρίες περιφερειακής ανάπτυξης, πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, στόχοι, στρατηγικές και μέσα άσκησης περιφερειακής πολιτικής σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο,  διαχρονική εξέλιξη του περιφερειακού προβλήματος στην Ελλάδα, πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, μελέτες περίπτωσης.

Στο πλαίσιο του μαθήματος αναλύονται μια σειρά ερωτημάτων, όπως τι συνιστά περιφερειακό πρόβλημα, πώς μετριέται αυτό το πρόβλημα, ποιές είναι οι διαδικασίες και τα μέσα για την περιφερειακή ανάπτυξη.  Θα συζητηθούν ζητήματα που αφορούν στη σημασία του χώρου στην οικονομική συμπεριφορά παραγωγών και καταναλωτών, καθώς και στη διαμόρφωση και εξέλιξη πόλεων και περιφερειών. Παρουσιάζονται βασικές έννοιες και θεωρητικά μοντέλα περιφερειακής ανάπτυξης, περιγράφονται στρατηγικές και μέσα περιφερειακής πολιτικής σε διάφορες χωρικές κλίμακες, τουριστικός σχεδιασμός σε περιφερειακό επίπεδο για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.

Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος

  • Εισαγωγή στη χωρική ανάλυση.Οι έννοιες του χώρου και της ανάπτυξης
  • Περιφερειακή Ανάπτυξη. Βασικές έννοιες, ορισμοί
  • Η έννοια της περιφέρειας. Ταξινόμηση των περιφερειών
  • Περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση
  • Διερεύνηση του περιφερειακού προβλήματος,  μέτρηση των περιφερειακών ανισοτήτων, θεωρίες περιφερειακής ανάπτυξης
  • Προσδιοριστικοί παράγοντες της βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης
  • Ο τουρισμός ως παράγοντας περιφερειακής ανάπτυξης. Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα
  • Περιφερειακή πολιτική: Αναγκαιότητα και αντικειμενικοί σκοποί, Στρατηγικές και μέσα
  • Περιφερειακή πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
  • Μελέτες περίπτωσης. Προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα. Τουριστικός σχεδιασμός σε περιφερειακό επίπεδο για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.

Μαθησιακά Αποτελέσματα – Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος
Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα είναι σε θέση:

  • να κατανοούν τις βασικές έννοιες και θεωρίες περιφερειακής ανάπτυξης
  • να συγκρίνουν τις περιφέρειες και να αναλύουν την ιστορική εξέλιξη της ανάπτυξης και των μεταξύ τους ανισοτήτων
  • να κατανοούν τη συμβολή παραγόντων όπως η καινοτομία, η δημιουργικότητα και η τεχνολογία στην ανάπτυξη των περιφερειών και τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων
  • να κατανοούν το ρόλο των μέσων άσκησης περιφερειακής πολιτικής σε θεωρητικό και εμπειρικό επίπεδο, να συλλέγουν και να ερμηνεύουν δεδομένα και πληροφορίες που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα των μέσων άσκησης περιφερειακής πολιτικής, να προσεγγίζουν κριτικά τα ζητήματα άσκησης περιφερειακής πολιτικής και να διαμορφώνουν άποψη απέναντι στα εργαλεία άσκησης περιφερειακής πολιτικής.
  • να αξιολογήσουν τη φύση και έκταση των περιφερειακών ανισοτήτων, και να διατυπώσουν προτάσεις πολιτικής για την άμβλυνσή τους
  • να συνδυάσουν ικανότητες ομαδικού πνεύματος και ενεργούς συμμετοχής σε διαδικασίες τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης και αποφάσεις πολιτικής
  • να έχουν αποκτήσει γνώση των εννοιών της περιφερειακής ανάπτυξης και του σχεδιασμού σε ότι αφορά τον τουρισμό, καθώς και επάρκεια δεξιοτήτων και μεθόδων έρευνας που συνδέονται με το συγκεκριμένο πεδίο, ώστε να μπορούν να διατυπώσουν προτάσεις πολιτικής για τον τουρισμό σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο
  • να είναι σε θέση με τις γνώσεις και τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει να συμβάλλουν σε επαγγελματικό περιβάλλον στην επίλυση πραγματικών προβλημάτων περιφερειακής ανάπτυξης με αναφορά στον τομέα του τουρισμού.

Μέθοδοι διδασκαλίας
Το μάθημα αποτελείται από δύο μέρη: Το θεωρητικό μέρος, περιλαμβάνει διαλέξεις και σεμινάρια τα οποία θα  εμβαθύνουν σε μία σειρά από θέματα που συμβάλλουν στην κατανόηση των ζητημάτων περιφερειακής ανάπτυξης και των πολιτικών που απαιτούνται για την εξισορρόπηση των περιφερειακών ανισοτήτων σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο.

Το εφαρμοσμένο μέρος, δίνει τη δυνατότητα στους/τις φοιτητές/τριες να εμπεδώσουν τις θεωρητικές έννοιες, να κατανοήσουν τα προβλήματα και να εμβαθύνουν σε ζητήματα πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα και την Ευρώπη.  Το εφαρμοσμένο μέρος περιλαμβάνει σεμιναριακά εργαστήρια με εκπροσώπους περιφερειακών αρχών και αναπτυξιακών φορέων, καθώς και την εκπόνηση 2 μικρών ατομικών εργασιών και μιας τελικής ομαδικής εργασίας από τους/τις φοιτητές/τριες πάνω σε μελέτες περίπτωσης τουριστικής πολιτικής περιφερειών της χώρας. Στόχος των εργασιών είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές/τριες  με ζητήματα περιφερειακής ανάπτυξης και πολιτικής, να αποκτήσουν  επιπλέον γνώση και εμπειρία, μέσα από την αναζήτηση πληροφορίας σε σχέση με τις στρατηγικές ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας, με ιδιαίτερη αναφορά στον τομέα του τουρισμού.

Αξιολόγηση φοιτητών/τριών
Για την αξιολόγηση συνεκτιμώνται: Ατομική εργασία Α: Μελέτη και ανάλυση άρθρου – προφορική παρουσίαση (20% του τελικού βαθμού), Ατομική εργασία Β: Γραπτή ατομική εργασία σύνθεσης – προφορική παρουσίαση (30% του τελικού βαθμού), Ομαδική Τελική εργασία Γ: Γραπτή εργασία σύνθεσης – μελέτη περίπτωσης (Project) – προφορική παρουσίαση (40% του τελικού βαθμού), Συμμετοχή στο μάθημα (10% του τελικού βαθμού).

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Εισαγωγή στη χωρική ανάλυση: Οι έννοιες του χώρου και της ανάπτυξης. Χωρική διάσταση των οικονομικών δραστηριοτήτων, επίδραση του χώρου στην οικονομική συμπεριφορά. Μεταφορικά δίκτυα, τεχνολογία, καινοτομία και χώρος.  Χωρική υπόσταση των πόρων: Πληθυσμός, φυσικά διαθέσιμα, ενέργεια, οικολογία. Ανάπτυξη και κατανομή των πόλεων στο χώρο. Διαδικασία αστικοποίησης.
  • Περιφερειακή Ανάπτυξη: Βασικές έννοιες, ορισμοί και περιεχόμενο της περιφερειακής ανάπτυξης. Τα ερωτήματα και τα διλήμματα για την ανάπτυξη. Oι συνέπειες από τη συγκέντρωση πληθυσμού και δραστηριοτήτων στην περιφερειακή ανάπτυξη.
  • Η έννοια της περιφέρειας: Κατανόηση της έννοιας της περιφέρειας στο σχεδιασμό του χώρου.  Συστήματα ταξινόμησης – τυπολογήσεις διαφόρων τύπων περιφερειών: Ταξινόμηση του Boudeville: ομοιογενής, πολική, περιφέρεια προγραμματισμού, Ταξινόμηση βάσει του βαθμού ανάπτυξης.
  • Το περιφερειακό πρόβλημα και η ανάγκη αντιμετώπισής του. Μορφές, αίτια και λόγοι αντιμετώπισης του περιφερειακού προβλήματος.
  • Θεωρίες περιφερειακών ανισοτήτων, σύντομο ιστορικό του διαλόγου για τις θεωρίες Περιφερειακής Ανάπτυξης. Οι Περιφερειακές ανισότητες και τα εργαλεία μέτρησής τους,  Συγκέντρωση, ανάλυση, ταξινόμηση περιφερειακών δεδομένων. Μέθοδοι οριοθέτησης περιφερειών και μέτρησης περιφερειακών ανισοτήτων.
  • Προσδιοριστικοί παράγοντες της βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης: ο ρόλος των μεταφορών, της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών, των υποδομών για το περιβάλλον, του ανθρώπινου δυναμικού, της έρευνας και τεχνολογίας, του αγροτικού τομέα, της πολιτιστικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στη Βιώσιμη Τοπική και Περιφερειακή αναπτυξιακή διαδικασία.
  • Περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση: Οι περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα: ιστορική αναδρομή, προσδιοριστικοί παράγοντες, αξιολόγηση του υφιστάμενου επιπέδου ανισοτήτων. Οι περιφερειακές ανισότητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ): καταγραφή, διαχρονική εξέλιξη, προσδιοριστικοί παράγοντες.
  • Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα: Ο τουρισμός ως υποσύστημα του περιφερειακού συστήματος, Ο τουρισμός ως παράγοντας περιφερειακής ανάπτυξης: δυνατότητες και όρια. Περιφερειακή αποτύπωση της τουριστικής δραστηριότητας, SWOT Analysis τουριστικής περιοχής – αποτύπωση εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος, οι περιφερειακές ανισότητες των τουριστικών ροών,  μορφές περιφερειακής οργάνωσης της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης – τυπολογίες τουριστικών περιοχών. Η ενσωμάτωση του τουρισμού στο περιφερειακό παραγωγικό σύστημα και η προσπάθεια μεγιστοποίησης των ωφελειών.
  • Περιφερειακή πολιτική: Αναγκαιότητα και αντικειμενικοί σκοποί της περιφερειακής πολιτικής, επίπεδο και πλαίσιο άσκησης, Στρατηγικές και μέσα περιφερειακής πολιτικής: επενδυτικά κίνητρα, παραγωγικές και κοινωνικές υποδομές, βιομηχανικές περιοχές, αποκέντρωση Δημόσιας Διοίκησης. Νέες κατευθύνσεις περιφερειακής πολιτικής: ο ρόλος των ΜΜΕ στην περιφερειακή ανάπτυξη, τεχνολογικές καινοτομίες.
  • Περιφερειακή πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελληνική περιφερειακή πολιτική 1950-1980: πολιτική κινήτρων και άλλα μέτρα περιφερειακής ανάπτυξης, αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Η ελληνική περιφερειακή πολιτική 1980 και μετά. Μέτρα διοικητικής αποκέντρωσης και περιφερειακός προγραμματισμός. Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, ΕΣΠΑ και η συμβολή τους στην ελληνική περιφερειακή ανάπτυξη.  H σύγχρονη περιφερειακή οργάνωση και πολιτική στην Eλλάδα. Θεσμικό πλαίσιο και μεθοδολογική προσέγγιση των επεμβάσεων και εφαρμογών.
  • Η Περιφερειακή Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Διαστάσεις της περιφερειακής ανάπτυξης και διαρθρωτικής πολιτικής στην ΕΕ,  κύριοι άξονες περιφερειακής πολιτικής, διαχρονική εξέλιξη των στόχων, πρωτοβουλίες της Ε.Ε. σε ζητήματα τομεακής και περιφερειακής πολιτικής. Τα Διαρθρωτικά Ταμεία και οι μεταρρυθμίσεις τους. Τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και οι Κοινοτικές Πρωτοβουλίες. Η νέα γεωγραφία της Ευρώπης: διεύρυνση και συνοχή στην ΕΕ. Προώθηση της χωρικής συνεργασίας, δίκτυα διαπεριφερειακής συνεργασίας. Περιφερειακή διοικητική οργάνωση,  το σύστημα περιφερειακής διακυβέρνησης στην ΕΕ.
  • Τουρισμός και Περιφερειακή Πολιτική στην Ελλάδα: Μελέτες περίπτωσης. Προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα: εμπειρίες σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης. Περιεχόμενο και μεθοδολογία αναπτυξιακών μελετών και μελετών εφαρμογής. Τουριστικός σχεδιασμός σε περιφερειακό επίπεδο για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.

ΧΩΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ (ανενεργό για το ακαδ. έτος 2022-23)

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: Στυλιανίδης Ευστράτιος, Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ

Ευθυμία Σαραντάκου, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Συντονίστρια μαθήματος: Στυλιανίδης Ευστράτιος, Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M7
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός και ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να αναδείξει τη σημασία που έχει για τον τουρισμό o χώρος και ο σχεδιασμός του στις διάφορες κλίμακες. Το μάθημα εστιάζει στις χωρικές διαστάσεις του τουρισμού και στο ρόλο που μπορεί να παίξει ο χωρικός σχεδιασμός στην τουριστική ανάπτυξη, την ανάδειξη και προστασία των τουριστικών πόρων και την ολοκληρωμένη ένταξη του τουρισμού στην ανάπτυξη των πόλεων και των περιφερειών. Το μάθημα επικεντρώνεται στις σχέσεις και συνδέσεις του τουρισμού με τις παρακάτω τέσσερις κρίσιμες διαστάσεις του χωρικού σχεδιασμού: τον χωροταξικό σχεδιασμό για τον τουρισμό σε επίπεδο χώρας και περιφέρειας, τη χωροθετική συμπεριφορά των τουριστικών μονάδων στο αστικό περιβάλλον, τις πολιτικές αναγέννησης και ταυτότητας των πόλεων και τον σχεδιασμό δικτύων και υποδομών μεταφορών σε επίπεδο περιφερειακού και αστικού χώρου.

Μέθοδος διδασκαλίας / αξιολόγηση

α. Διαλέξεις θεωρίας από τους διδάσκοντες

β. Εκπόνηση και παρουσίαση μικρής εργασίας βιβλιογραφικής έρευνας από τους φοιτητές, με έμφαση σε ειδικά ζητήματα χωρικού σχεδιασμού και τουρισμού

Μαθησιακά Αποτελέσματα – Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος

  • Κατανόηση των χωρικών διαστάσεων του τουρισμού και της τουριστικής ανάπτυξης.
  • Εξοικείωση με τα χαρακτηριστικά του χώρου και τις επιδράσεις του στον τουρισμό.
  • Εξοικείωση με ζητήματα χωροθέτησης της τουριστικής δραστηριότητας
  • Εξοικείωση με τα χωρικά σχέδια και εργαλεία του χωρικού σχεδιασμού που επηρεάζουν τον τουρισμό και την τουριστική ανάπτυξη.

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Χώρος και Τουρισμός: Βασικές έννοιες
  • Τουρισμός και βιώσιμη χωρική ανάπτυξη, θεωρίες χωροθέτησης τουριστικής δραστηριότητας
  • Είδη και μορφές τουριστικών χώρων από το τοπικό ως το περιφερειακό επίπεδο
  • Χωρικός Σχεδιασμός και Τουρισμός: βασικές πολιτικές και στρατηγικές
  • Χωροταξικά σχέδια για τον Τουρισμό σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, θαλάσσια χωροταξία
  • Ταυτότητα πόλεων και  αλληλεξαρτήσεις με τον Τουρισμό και την Αναψυχή
  • Πολιτικές αστικής αναγέννησης προσανατολισμένες στον Τουρισμό και την Αναψυχή
  • Ο ρόλος των συστημάτων μεταφορών στην τουριστική ανάπτυξη
  • Ευφυής και βιώσιμη αστική κινητικότητα, προσβασιμότητα και ταυτότητα πόλεων
  • Ειδικά Θέματα χωρικού σχεδιασμού και τουρισμού Ι: Θεωρίες χωροθέτησης ξενοδοχειακών μονάδων στον αστικό χώρο
  • Ειδικά θέματα χωρικού σχεδιασμού και τουρισμού ΙΙ: Ανάλυση της ζήτησης και των χωρικών επιδράσεων των τουριστικών μεταφορών σε αστική και περιφερειακή κλίμακα
  • Ειδικά Θέματα χωρικού σχεδιασμού και τουρισμού ΙΙΙ: Μελέτη επιμέρους χωρικών σχεδίων
  • Ειδικά Θέματα χωρικού σχεδιασμού και τουρισμού ΙV: παρουσιάσεις εργασιών φοιτητών

ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: 1. Παπαδοπούλου Ελένη, Καθηγήτρια, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
2. Ζαρωτιάδης Γρηγόρης, Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ
Συντονίστρια μαθήματος: Παπαδοπούλου Ελένη, Καθηγήτρια, Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών (ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2021-22)
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M8
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Αναλυτικό Πρόγραμμα μαθήματος
Πολιτικές Ανάπτυξης: γιατί είναι απαραίτητες;

Ιστορική παράθεση της αναπτυξιακής πολιτικής στην Ευρώπη από την αστική, βιομηχανική επανάσταση.

Ιστορική παράθεση της αναπτυξιακής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση από την εποχή της Ένωσης Χάλυβα και Άνθρακα.

Τουρισμός: τα χαρακτηριστικά του κλάδου – βαθμός συγκεντροποίησης, διαφοροποίηση παρεχόμενων υπηρεσιών, ατέλειες ανταγωνισμού.

Ποια η συμβολή του Τουρισμού στην Οικονομική Ανάπυξη και γιατί είναι απαραίτητη η πολιτική παρέμβαση.

Ιστορική παράθεση της τουριστικής πολιτικής στην Ευρώπη από την αστική, βιομηχανική επανάσταση.

Ιστορική παράθεση της τουριστικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο ρόλος του τουρισμού στο σύγχρονο διεθνοπολιτικό και διεθνοοικονομικό πλαίσιο.

Η οικονομική, κοινωνικοπολιτισμική και πολιτική σημασία του τουρισμού στην Μεσόγειο, στη Μαύρη Θάλασσα κι ευρύτερα στo δρόμο του μεταξιού.

Συγχρονη πολιτική τουρισμού για την Ευρωπαϊκή Ένωση

Συγχρονη πολιτική τουρισμού για την Ελλάδα

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΟΡΙΣΜΩΝ

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: Ευθυμία Σαραντάκου, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

 Δρ .Παπαδοπούλου Λένια, PhD Tourism, Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Συντονίστρια μαθήματος: Ευθυμία Σαραντάκου, επίκουρη καθηγήτρια, Τμήμα Διοίκησης Τουρισμού, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M9
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος

Στόχος του μαθήματος είναι η μετάδοση γνώσεων στους φοιτητές για θέματα  σχεδιασμού και της διαχείρισης, ενός τουριστικού προορισμού  στα παρακάτω επίπεδα:

  • Σχεδιασμός για τη διαχείριση των επιπτώσεων (οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών, πολιτιστικών) από την ανάπτυξη του τουρισμού σε έναν τουριστικό προορισμό με στόχο τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη
  • Σχεδιασμός και διαχείριση της  ελκυστικότητας του προορισμού ως τουριστικό προϊόν με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του στην αγορά
  • Σχεδιασμός και διαχείριση στα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής ενός τουριστικού προορισμού
  • Σχεδιασμός και διαχείριση ενός προγράμματος μάρκετινγκ του προορισμού:

Το θεωρητικό πλαίσιο και οι πρακτικές εφαρμογές εξετάζονται με αντίστοιχες παρουσιάσεις περιπτώσεων από την Ελλάδα και άλλες χώρες

Μαθησιακά Αποτελέσματα

Στόχοι του μαθήματος είναι η μετάδοση γνώσεων στους φοιτητές για θέματα  σχεδιασμού και της διαχείρισης, ενός τουριστικού προορισμού  στα παρακάτω επίπεδα:

  • Σχεδιασμός για τη διαχείριση των επιπτώσεων (οικονομικών, κοινωνικών, περιβαλλοντικών, πολιτιστικών) από την ανάπτυξη του τουρισμού σε έναν τουριστικό προορισμό με στόχο τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη
  • Σχεδιασμός και διαχείριση της  ελκυστικότητας του προορισμού ως τουριστικό προϊόν με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του στην αγορά
  • Σχεδιασμός και διαχείριση στα διαφορετικά στάδια του κύκλου ζωής ενός τουριστικού προορισμού
  • Σχεδιασμός και διαχείριση ενός προγράμματος μάρκετινγκ του προορισμού:

Το θεωρητικό πλαίσιο και οι πρακτικές εφαρμογές εξετάζονται με αντίστοιχες παρουσιάσεις περιπτώσεων από την Ελλάδα και άλλες χώρες

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να:

  • Κατανοούν τις  θεωρητικές προσεγγίσεις του σχεδιασμού τουριστικού προορισμού
  • Κατανοούν το εμπειρικό πλαίσιο της διαχείρισης σε τουριστικούς προορισμούς
  • Έχουν έρθει σε επαφή με εφαρμοσμένα προγράμματα τουριστικού σχεδιασμού και διαχείρισης σε τουριστικούς προορισμούς.
  • Είναι εξοικειωμένοι με  τα μεθοδολογικά εργαλεία του τουριστικού σχεδιασμού
  • Είναι εξοικειωμένοι με  το θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο του τουριστικού σχεδιασμού και της διαχείρισης 
  • Κατανοούν θέματα – κλειδιά για την εισαγωγή της βιωσιμότητας στον σχεδιασμό και τη διαχείριση των τουριστικών προορισμών
  • Έχουν έρθει σε επαφή με στρατηγικές διαχείρισης προορισμού μέσα από παραδείγματα σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Εξελίξεις και τάσεις που φέρνουν στο προσκήνιο την σημασία του σχεδιασμού και της διαχείρισης των προορισμών
  • Η εισαγωγή των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης στον σχεδιασμό και τη διαχείριση των προορισμών
  • Η έννοια του σχεδιασμού τουριστικών προορισμών.
  • Στάδια Σχεδιασμού. Διαδικασία ανάλυσης της υφιστάμενης κατάστασης. Διαδικασία κατάρτισης πολιτικών, σχεδίων και προτάσεων. Διαδικασία υλοποίησης και , ελέγχου/ παρακολούθησης του έργου
  • Η έννοια της Διαχείρισης του τουριστικού προορισμού.
  • Τοπική διακυβέρνηση και συμμετοχικές διαδικασίες
  • Οργανισμοί Διαχείρισης και Προβολής Προορισμών
  • Καινοτομία, τεχνολογία και βιωσιμότητα στη διαχείριση των προορισμών ( «Έξυπνοι», «πράσινοι»  τουριστικοί προορισμοί)
  • Καλά παραδείγματα  σχεδιασμού και διαχείρισης προορισμών

ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ – ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: 1. Βαρσακέλης Νίκος, Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ
2. Δρ. Χαρίτα Βλάχου, PhD Agricultural Economics, ΑΠΘ
Συντονιστής μαθήματος: Βαρσακέλης Νίκος, Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M10
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος – Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να προσεγγίσει την αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος και πόρων ώστε, η γνώση, η τεχνολογία, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία να αποτελούν το σημείο αναφοράς για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Η προσέγγιση αυτή του μαθήματος καθορίζεται από τον αυξανόμενο και εξελισσόμενο ρόλο της γνώσης με αντικείμενο την οικονομική ανάπτυξη τόσο σε μακροοικονομικό επίπεδο (χώρα, περιφέρεια), όσο και σε μικροοικονομικό επίπεδο (επιχείρηση). Η καινοτομία είναι βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση της οικονομικής και παραγωγικής λειτουργίας των επιχειρήσεων, την εξωστρέφεια και την αντιμετώπιση του διεθνούς ανταγωνισμού οδηγώντας στην ανάπτυξη. Πέραν τούτου, ο βιώσιμος τουρισμός έχει τη βάση του στην ανάπτυξη καινοτόμου επιχειρηματικής δράσης με διαφοροποίηση του προτύπου ανάπτυξης που προτείνεται, τη γεωγραφική διασπορά, τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος με καινοτόμα προϊόντα – διαδικασίες, οργάνωση και υπηρεσίες και την υιοθέτηση συμμετοχικών διαδικασιών και αναβάθμιση του ρόλου των ενδιαφερομένων που συμμετέχουν σε αυτόν. Το συγκεκριμένο μάθημα θα δώσει τη δυνατότητα στους φοιτητές να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας και πως αυτές μπορούν να οδηγήσουν στο μοντέλο της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, ώστε να μπορούν να αξιοποιήσουν επιχειρηματικά τις όποιες ιδέες , γνώσεις και δεξιότητες στο πεδίο αυτό.

Μέθοδοι διδασκαλίας

Η διδασκαλία του μαθήματος γίνεται μέσα από ειδικευμένες παρουσιάσεις των διδασκόντων και τη χρήση βοηθητικού εκπαιδευτικού υλικού (βιβλιογραφία, μελέτες, μελέτες περίπτωσης, στατιστικά στοιχεία κ.λ.π.). Επιπλέον χρησιμοποιείται βιωματική διδασκαλία μέσα από την ανάπτυξη επιμέρους σχεδίων μάρκετινγκ για projects που επιλέγονται σε συνεργασία με τους φοιτητές αλλά και τη συμμετοχή σε εκπαιδευτικές επισκέψεις. Η εξέταση του μαθήματος προλαμβάνει την παράδοση ατομικών εργασιών αλλά και γραπτές εξετάσεις στην προβλεπόμενη περίοδο.

Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / τρια θα είναι σε θέση να:

  • Aφομοιώσει βασικές έννοιες καινοτομίας, επιχειρηματικότητας, χρηματοδοτήσεων, καθώς και στρατηγικές ανάπτυξής τους, σε σχέση με τον τουρισμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
  • Αναπτύξουν δεξιότητες στρατηγικού σχεδιασμού με οριοθέτηση των στόχων της επιχείρησης και μέτρησης της επιτευξιμότητάς των,
  • Αναπτύξουν την ικανότητα ίδρυσης, οργάνωσης και λειτουργίας τουριστικών επιχειρήσεων με περιβαλλοντική και κοινωνική στόχευση.
  • Αποκτήσουν τη δυνατότητα αποτελεσματικής αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων εντός της επιχείρησης και αναζήτησης επιπλέον μέσων εκτός αυτής,
  • Αποκτήσουν τη δυνατότητα άσκησης βιώσιμης επιχειρηματικής δραστηριότητας, υιοθετώντας επιχειρηματικά μοντέλα και σκέψη ικανά να ανταποκριθούν σε αυτή
  • Αποκτήσουν βιωματική γνώση εφαρμογής στρατηγικών για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στις τουριστικές επιχειρήσεις, βασιζόμενες στη γνώση και τη διαφοροποίηση,
  • Αποκτήσουν την ικανότητα χειρισμού των οικονομικών της επιχείρησης με αποτελεσματικότερο τρόπο και ευκολία ώστε να μπορούν να σχεδιάζουν και να προγραμματίζουν την οικονομική τους λειτουργία και να εξασφαλίζεται το πιστωτικό τους κύρος στην αγορά
  • Αποκτήσουν τη δυνατότητα ενημέρωσης γύρω από τις διεθνείς εξελίξεις, τάσεις και προοπτικές αναφορικά με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές γύρω από την επιχειρηματικότητα, την καινοτομία και τον τουρισμό
  • Αποκτήσουν την ικανότητα αναζήτησης και αξιοποίησης εναλλακτικών και σύγχρονων μορφών χρηματοδότησης για ενίσχυση της ρευστότητάς και υλοποίηση των όποιων επενδύσεων σε τουριστικές επιχειρήσεις ενισχύοντας ταυτόχρονα το ρόλο του φυσικού περιβάλλοντος στη διαδικασία αυτή
  • Αποκτήσουν την ικανότητα σύνταξης ολοκληρωμένων επιχειρηματικών σχεδίων και της αξιοποίησης τους ως μέσο εύρεσης κεφαλαίων, επενδυτών και συνεργατών, αλλά και μέσο ελέγχου της λειτουργίας επιχειρήσεων και καινοτομιών,
  • Αποκτήσουν τα ερεθίσματα ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών μετά τον σαφή προσδιορισμό της αγοράς – στόχου και των περιβαλλοτνικών, κοινωνικών και οικονομικών  προκλήσεων και περιορισμών
  • Να εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά των προϊόντων / υπηρεσιών που δημιουργούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
  • Να αναπτύξουν συνεργατικό πνεύμα και κουλτούρα.

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

• Bασικές έννοιες καινοτομίας (μορφές, τύπους και μοντέλα καινοτομίας) και επιχειρηματικότητας

  • Οικολογική καινοτομία και αειφόρος ανάπτυξη, βιοιοκονομία, βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη
  • Eισροές, εκροές και δείκτες καινοτομικής δραστηριότητας
  • Η καινοτομία ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα
  • Ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική καινοτομίας, επιχειρηματικότητας και προστασίας του περιβάλλοντος στον τουρισμό
  • Οργανωτική, οικονομική και τεχνολογική θεώρηση της επιχείρησης
  • Δημιουργικότητα – από την ιδέα στην επιχείρηση
  • Σύγχρονες μορφές επιχειρηματικότητας (κοινωνικές επιχειρήσεις, startups, jointventures)για την υποστήριξη της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης
  • Επιχειρηματικότητα και φυσικό περιβάλλον – πράσινη επιχειρηματικότητα – επιχειρηματικά μοντέλα,τουρισμός και περιβάλλον
  • Ανάπτυξη επιχειρηματικού σχεδίου τουριστικών επιχειρήσεων και βιωσιμότητα
  • Χρηματοδότηση επιχειρήσεων και χρηματοδοτικά εργαλεία (venturecapitals, businessangels, crowdfunding, κρατικές ενισχύσεις, ευρωπαϊκά προγράμματα κ.λ.π.)
  • Περιβαλλοντική χρηματοδότηση (πράσινα ομόλογα, carbonoffsettingκ.λ.π.)
  • Επιχειρηματικέςδομές (clusters, innovation networks, incubators)
  • Αξιολόγηση επενδύσεων και έργων R&D και καινοτομίας στον τουρισμό – casestudies

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ (ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2022-23)

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος:  Ευστράτιος Στυλιανίδης, Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
Συντονιστής μαθήματος:  Ευστράτιος Στυλιανίδης, Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M11
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος – Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος
Απόκτηση θεωρητικής και πρακτικής γνώσης στα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) με έμφαση στα πεδία του Τουρισμού και της Περιφερειακής Ανάπτυξης. Επιστήμες και λογισμικά της Γεωπληροφορικής, ως πηγές και εργαλεία δημιουργίας, άντλησης και παροχής δεδομένων των ΣΓΠ. Διαχείριση, αποθήκευση, χωρική ανάλυση και οπτικοποίησης δεδομένων ως εργαλεία υποστήριξης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Διαλέξεις και εργαστηριακές ασκήσεις:

  • Ανατομία και θεωρία των ΣΓΠ
  • Βασικά θέματα γεωχωρικών βάσεων δεδομένων, μετασχηματισμού δεδομένων, χωρικής ανάλυσης και μοντελοποίησης
  • Το ΣΓΠ ως εργαλείο λήψης αποφάσεων και τρισδιάστατης (3D) οπτικοποίησης
  • Επιστήμες της Γεωπληροφορικής ως πηγές δημιουργίας, άντλησης και παροχής δεδομένων των ΣΓΠ
  • WebGIS, GIS Server και εφαρμογές
  • Λογισμικά της Γεωπληροφορικής ως εργαλεία παροχής δεδομένων των ΣΓΠ
  • Location based services (LBS)
  • Augmented reality (AR)
  • Εργαστηριακή άσκηση I: Θεματικοί χάρτες και χαρτογραφία στον τουρισμό και στην περιφερειακή ανάπτυξη
  • Εργαστηριακή άσκηση II: Χωρική ανάλυση και χωροθέτηση σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος
  • Εργαστηριακή άσκηση III: Χωρική σχέση γεωχωρικών δεδομένων τουριστικού ενδιαφέροντος
  • Εργαστηριακή άσκηση IV: Δημιουργία 3D πανοραμάτων
  • Εργαστηριακή άσκηση V: Δημιουργία 3D μοντέλου

Μέθοδοι διδασκαλίας /  Αξιολόγηση

8 διαλέξεις και 5 εργαστηριακές ασκήσεις.

Γραπτή εξέταση και επίλυση εργαστηριακών ασκήσεων.

Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος – Μαθησιακά αποτελέσματα

  • Η απόκτηση θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων στα ΣΓΠ, με έμφαση στις απαιτήσεις του Τουρισμού και της Περιφερειακής Ανάπτυξης.
  • Εξοικείωση με βιβλιογραφική έρευνα
  • Εξοικείωση με διεθνή βιβλιογραφία και ξενόγλωσση ορολογία
  • Απόκτηση πρακτικών γνώσεων χρήσης λογισμικού ΣΓΠ
  • Ανάπτυξη ικανότητας πρακτικής εφαρμογής της αποκτηθείσας θεωρητικής γνώσης
  • Ανάπτυξη ικανότητας ατομικής μελέτης-έρευνας και λήψης απόφασης
  • Αφομοίωση των θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων των ΣΓΠ, σε πεδία που δίνουν έμφαση στις απαιτήσεις του Τουρισμού και της Περιφερειακής Ανάπτυξης.
  • Χρήση και εξοικείωση με λογισμικά δημιουργίας AR, 3D Πανοραμάτων, 3D μοντελοποίησης αντικειμένων, κ.ά.

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Ανατομία του μαθήματος – Θεωρία των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ)
  • Εισαγωγή στα ΣΓΠ, ορισμοί, έννοιες, δεδομένα, πληροφορίες, αναπαράσταση, μοντελοποίηση, εξέλιξη και αρχιτεκτονική των ΣΓΠ
  • Γεωγραφικές βάσεις δεδομένων, SQL, έλεγχος χωρικών σχέσεων, γεωαπεικόνιση, χωρικά ερωτήματα, ανάλυση και οπτική απεικόνιση
  • Γεωπληροφορική Ι – πηγές δημιουργίας και άντλησης δεδομένων ΣΓΠ
  • Γεωπληροφορική ΙΙ – λογισμικά παροχής δεδομένων ΣΓΠ
  • WebGIS – GIS Server – Εφαρμογές
  • Location-Based Services & ΣΓΠ
  • ΣΓΠ και επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality)
  • Εργαστηριακή άσκηση Ι: Θεματική χαρτογραφία – χάρτες στον τουρισμό και στην περιφερειακή ανάπτυξη
  • Εργαστηριακή άσκηση II: Χωρική ανάλυση και χωροθέτηση σημείων τουριστικού ενδιαφέροντος
  • Εργαστηριακή άσκηση III: Εφαρμογές Web GIS- GIS Server και Location Based Services
  • Εργαστηριακή άσκηση IV: Δημιουργία 3D πανοραμάτων
  • Εργαστηριακή άσκηση V: Δημιουργία και διαχείριση 3D μοντέλου σε περιβάλλον ΣΓΠ

ΙΔΙΩΤΙΚΟ–ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ)

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: Απόστολος Τασίκας, Λέκτορας Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Συντονιστής μαθήματος: Απόστολος Τασίκας, Λέκτορας Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M12
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος
Το δίκαιο του τουρισμού χαρακτηρίζεται από τον μεγάλο αριθμό συμβάσεων που διέπουν τις συναλλακτικές σχέσεις αφενός μεταξύ τουριστών-καταναλωτών και παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών, π.χ. η σύμβαση ξενίας, και αφετέρου μεταξύ επιχειρηματιών του κλάδου του τουρισμού, π.χ. η ξενοδοχειακή σύμβαση. Χαρακτηριστικό για όλες σχεδόν τις τουριστικές συμβάσεις είναι ότι ρυθμίζονται διάσπαρτα σε μεγάλο αριθμό νομοθετημάτων, πράγμα που απαιτεί για την ασφάλεια δικαίου την κωδικοποίηση. Σκοπός του μαθήματος είναι να δώσει στους φοιτητές μια συνολική εικόνα για το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις σημαντικότερες τουριστικές συμβάσεις, ώστε να μπορούν μετά την αποφοίτησή τους να κινηθούν με επάρκεια και ασφάλεια στη πράξη.

Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος

  • Εισαγωγή στο εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές Δίκαιο του Τουρισμού και ειδικότερα στο Ιδιωτικό Δίκαιο Τουρισμού (έννοιες, πεδίο εφαρμογής, διακρίσεις, πηγές)
  • Ανάλυση των κυριότερων τουριστικών συμβάσεων μεταξύ τουριστών-καταναλωτών και παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών, με έμφαση στη σύμβαση ξενίας
  • Ανάλυση των κυριότερων τουριστικών συμβάσεων μεταξύ επιχειρηματιών του κλάδου του τουρισμού, με έμφαση στην ξενοδοχειακή σύμβαση
  • Εργασιακές σχέσεις σε ξενοδοχείο

Μέθοδοι διδασκαλίας

  • Κλασσικές ακαδημαϊκές παραδόσεις με ανάπτυξη διαγραμμάτων στον πίνακα και χρήση εποπτικών μέσων (powerpoint ή διαφάνειες)
  • Εργασίες κατ’ οίκον – παρουσίαση στο μάθημα
  • Διαλέξεις από εξειδικευμένους επιστήμονες, επαγγελματίες, κρατικούς υπαλλήλους
  • Αξιοποίηση Διαδικτύου – συνεργασία με αλλοδαπές σχολές/ΠΜΣ
  • Έμφαση στην εξοικείωση με ξένες γλώσσες/ξένη ορολογία (Αγγλικά-Γαλλικά-Γερμανικά)

Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος / Μαθησιακά αποτελέσματα

  • Εξοικείωση με βασικές έννοιες και θεσμούς του Ιδιωτικού Δικαίου Τουρισμού
  • Απόκτηση γνώσεων και κατανόηση ζητημάτων στο γνωστικό πεδίο των τουριστικών συμβάσεων μεταξύ τουριστών-καταναλωτών και παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών και μεταξύ επιχειρηματιών του κλάδου του τουρισμού
  • Σύνδεση της θεωρίας και της πράξης μέσα από την ανάλυση των βασικών τουριστικών συμβάσεων και της οικείας νομοθεσίας και την κριτική επεξεργασία δικαστικών αποφάσεων
  • Ενεργός συμμετοχή των φοιτητών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της δυνατότητας αυτόνομης συγγραφής εργασιών και προφορικής παρουσίασης δικαστικών αποφάσεων
  • Γραπτή ή προφορική δοκιμασία προς έλεγχο επίτευξης των ανωτέρω στόχων

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Ενημέρωση για το μάθημα. Εισαγωγή στο ιδιωτικό δίκαιο του τουρισμού: Έννοια και διακρίσεις, Επισκόπηση των κυριότερων συμβάσεων μεταξύ τουρίστα-καταναλωτή και παρόχου τουριστικών αγαθών και υπηρεσιών (επιχειρηματία-προμηθευτή), Επισκόπηση των κυριότερων συμβάσεων μεταξύ επιχειρηματιών στο χώρο του τουρισμού
  • Συμβάσεις τουρίστα-επιχειρηματία (Ι): Συμβάσεις μεταξύ ξενοδόχων και τουριστών (συμβάσεις ξενίας), Συμβάσεις εκμίσθωσης παραθεριστικών κατοικιών και δωματίων , Συμβάσεις μίσθωσης καταλύματος σε ξενοδοχεία συνιδιοκτησίας (Condo Hotels)
  • Συμβάσεις τουρίστα-επιχειρηματία (ΙΙ): Βραχυχρόνιες μισθώσεις ιδιωτικών χώρων σε τουρίστες στο πλαίσιο της λεγόμενης οικονομίας του διαμοιρασμού (share economy)
  • Συμβάσεις τουρίστα-επιχειρηματία (ΙΙI): Σύμβαση ξενάγησης-συνοδείας (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο), Σύμβασης εστίασης-αναψυχής (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο), Σύμβασης μίσθωσης μεταφορικού μέσου (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο)
  • Συμβάσεις τουρίστα-επιχειρηματία (ΙV): Σύμβασης παροχής πληροφοριών, διαμεσολάβησης με τουριστικό γραφείο (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο)
  • Εργασιακές σχέσεις σε ξενοδοχείο: Το νομοθετικό καθεστώς του εργαζόμενου σε τουριστικές επιχειρήσεις
  • Συμβάσεις μεταξύ επιχειρηματιών (Ι): Σχέσεις ξενοδόχων-διοργανωτών ή διαμεσολαβητών οργανωμένων ταξιδιών (ξενοδοχειακές συμβάσεις): Έννοια και διακρίσεις, νομική φύση, νομοθετικές πηγές
  • Συμβάσεις μεταξύ επιχειρηματιών (ΙΙ): Ξενοδοχειακές συμβάσεις: Συμβαλλόμενα μέρη, αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, δικαιώματα και υποχρεώσεις των μερών
  • Συμβάσεις μεταξύ επιχειρηματιών (ΙΙΙ): Σύμβαση με πλατφόρμα ηλεκτρονικών κρατήσεων (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο)
  • Συμβάσεις μεταξύ επιχειρηματιών (ΙV): Σύμβαση μίσθωσης ξενοδοχείου ως προσοδοφόρου αντικειμένου, συμβάσεις διαχείρισης ξενοδοχειακής επιχείρησης (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο), Σύμβαση διαχείρισης ξενοδοχείου (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο)
  • Συμβάσεις μεταξύ επιχειρηματιών (V): Αλυσίδα ξενοδοχείων – Σύμβαση δικαιόχρησης (Έννοια, διακρίσεις, περιεχόμενο)

ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΚΑΙΟ (ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΕΙΣ, ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ, ΚΑΙ ΣΤΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ) (ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2022-23)

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: 1. Κουτσουράδης Αχιλλέας, Καθηγητής, Νομική Σχολή, ΑΠΘ
2. Δρ. Σαρίδης Ισίδωρος, Νομική Σχολή ΑΠΘ
Συντονιστής μαθήματος: Κουτσουράδης Αχιλλέας, Καθηγητής, Νομική Σχολή, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών (ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2021-22)
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M13
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος
Το δίκαιο του τουρισμού στην Ελλάδα είναι κατά το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιο δίκαιο και οι ρυθμίσεις του είναι εγκατεσπαρμένες σε μεγάλο αριθμό νομοθετημάτων, πράγμα που απαιτεί για την ασφάλεια δικαίου την κωδικοποίηση. Σκοπός του μαθήματος είναι να δώσει στους φοιτητές μια συνολική εικόνα για το νομοθετικό πλαίσιο, που διέπει κρίσιμους κλάδους της τουριστικής βιομηχανίας, ώστε να μπορούν μετά την αποφοίτηση τους, να κινηθούν με επάρκεια και ασφάλεια στη πράξη.

Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος

  • Βασικές έννοιες και διακρίσεις του δικαίου τουρισμού
  • Περιεχόμενο του Δημοσίου Δικαίου Τουρισμού
  • Κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμός της τουριστικής νομοθεσίας
  • Διεθνές νομικό πλαίσιο του τουρισμού
  • Διοικητικές δομές του ελληνικού τουρισμού
  • Συνδικαλισμός στο χώρο της τουριστικής βιομηχανίας
  • Χωροταξικά, περιβαλλοντικά και πολεοδομικά ζητήματα των τουριστικών επιχειρήσεων
  • Ζητήματα σχετικά με την αδειοδότηση και τη λειτουργία των τουριστικών επιχειρήσεων
  • Φορολογική μεταχείριση τουριστικών επιχειρήσεων
  • Αναπτυξιακό/επενδυτικό νομικό πλαίσιο της τουριστικής βιομηχανίας

Μέθοδοι διδασκαλίας

  • Κλασσικές ακαδημαϊκές παραδόσεις
  • Εργασίες κατ’ οίκον – παρουσίαση στο μάθημα
  • Διαλέξεις από εξειδικευμένους επιστήμονες, επαγγελματίες, κρατικούς υπαλλήλους
  • Επισκέψεις σε ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία, δημόσιες υπηρεσίες, Ο.Τ.Α.
  • Αξιοποίηση Διαδικτύου – συνεργασία με αλλοδαπές σχολές/ΠΜΣ
  • Έμφαση στην εξοικείωση με ξένες γλώσσες/ξένη ορολογία (Αγγλικά-Γαλλικά-Γερμανικά)

Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος / Μαθησιακά αποτελέσματα

  • Εξοικείωση των φοιτητών με βασικές έννοιες, θεσμούς και διοικητικές δομές του Δημοσίου Δικαίου Τουρισμού
  • Κατανόηση του νομικού πλαισίου που διέπει την παρέμβαση του κράτους στον τουρισμό
  • Απόκτηση γνώσεων και κατανόηση θεμάτων στο γνωστικό πεδίο του Δημοσίου Δικαίου Τουρισμού
  • Σύνδεση της θεωρίας και της πράξης του Δημοσίου Δικαίου Τουρισμού μέσα από την ανάλυση των βασικών νομοθετημάτων και την κριτική επεξεργασία δικαστικών αποφάσεων
  • Ενεργός συμμετοχή των φοιτητών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της δυνατότητας αυτόνομης συγγραφής εργασιών και προφορικής παρουσίασης δικαστικών αποφάσεων
  • Γραπτή ή προφορική δοκιμασία προς έλεγχο επίτευξης των ανωτέρω στόχων

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Εισαγωγή στο δίκαιο του τουρισμού: Τουρισμός και Δίκαιο γενικά, Έννοια του τουρισμού μέσα από νομοθετικά κείμενα, Διακρίσεις του δικαίου του τουρισμού, Εισαγωγή στο δημόσιο δίκαιο τουρισμού – Περιεχόμενο, Ανάγκη για κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμό της τουριστικής νομοθεσίας
  • Διεθνές νομικό πλαίσιο του τουρισμού: Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (Π.Ο.Τ.), Διεθνείς Οργανισμοί – Ενώσεις (π.χ. HOTREC, ECTAA)
  • Διοικητικές δομές του ελληνικού τουρισμού: Υπουργείο Τουρισμού – Δημόσιο, Εθνικό Συμβούλιο Τουρισμού, Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.), Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.), Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας (Ξ.Ε.Ε.) και άλλα Ν.Π.Δ.Δ., Τουριστική εκπαίδευση κατάρτιση
  • Τουριστική ασφάλεια – προστασία του τουρίστα-καταναλωτή: Τουριστική Αστυνομία –, Δημοτική Αστυνομία – Αγορανομία (Δομή, Λειτουργία, Αρμοδιότητες), Γενική Γραμματεία Καταναλωτή – Συνήγορος του Καταναλωτή (Δομή, Λειτουργία, Αρμοδιότητες)
  • Συνδικαλισμός στο χώρο της τουριστικής βιομηχανίας: Πανελλήνια Ένωση Ξενοδόχων (Π.Ο.Ξ.) – Σύνδεσμος των εν Ελλάδι Τουριστικών και Ταξιδιωτικών Γραφείων (ΗΑΤΤΑ) –, Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.) (Δομή, Λειτουργία, Αρμοδιότητες)
  • Τουριστική Πολιτική: Πολιτική προώθησης του τουριστικού προϊόντος, Τουριστική (κρατική) διαφήμιση
  • Χωροταξικά, περιβαλλοντικά και πολεοδομικά θέματα: Χωροθέτηση και κατασκευή ξενοδοχείων, γηπέδων γκολφ, καζίνο κλπ., Καθεστώς περιβαλλοντικής προστασίας
  • Λειτουργία τουριστικών επιχειρήσεων: Αδειοδοτήσεις τουριστικών επιχειρήσεων, Έλεγχος τουριστικών επιχειρήσεων και επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος, Ποιοτική κατάταξη ξενοδοχείων – Τιμές – Είδη τουριστικών καταλυμάτων
  • Φορολογικό δίκαιο τουρισμού: Φορολογική μεταχείριση τουριστικών επιχειρήσεων
  • Ποινικό Δίκαιο Τουρισμού – Ειδικές μορφές τουρισμού: Διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και ειδικών ποινικών νόμων σχετικά με τον τουρισμό, Νομοθετικό πλαίσιο ειδικών μορφών τουρισμού (Αγροτουρισμός κλπ.)
  • Επενδύσεις στον τομέα του τουρισμού : Αναπτυξιακοί νόμοι, Επενδυτικά προγράμματα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ-ΤΟΥΡΙΣΤΑ
(ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2022-23)

Πρόγραμμα Σπουδών/Ειδίκευση: Δ.Π.Μ.Σ. «Τουρισμός και τοπική ανάπτυξη» / 1η Ειδίκευση: Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη
Διδακτική ομάδα του μαθήματος: Απόστολος Τασίκας, Λέκτορας, Νομική Σχολή, ΑΠΘ
Συντονιστής μαθήματος: Απόστολος Τασίκας, Λέκτορας, Νομική Σχολή, ΑΠΘ
Περίοδος Διδασκαλίας: Β’ εξάμηνο σπουδών (ανενεργό κατά το ακαδ. έτος 2021-22)
Τύπος μαθήματος: Επιλογής Υποχρεωτικό
Κωδικός μαθήματος: Β1-M14
Πιστωτικές Μονάδες ECTS: έξι (6)

Σκοπός του μαθήματος
Το δίκαιο του τουρισμού στην Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό ευρωπαϊκό δίκαιο. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίας πολυάριθμα νομοθετικά κείμενα της Ε.Ε. και η νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε. έχουν διαμορφώσει το εθνικό νομικό πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ των τουριστών ως καταναλωτών και των παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών ως προμηθευτών. Παράλληλα, κύριο χαρακτηριστικό των τουριστικών συμβάσεων είναι ότι συχνά τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν την κατοικία/έδρα τους σε διαφορετικά κράτη, π.χ. τουρίστας-καταναλωτής με κατοικία στην Ελλάδα συνάπτει ταξιδιωτική σύμβαση με διοργανωτή ή πωλητή-ιδιοκτήτη ταξιδιωτικού γραφείου με έδρα στη Μ. Βρετανία. Στην περίπτωση αυτή, τίθεται αφενός το ερώτημα ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο να δικάσει τις διαφορές που ανακύπτουν μεταξύ των συμβαλλομένων, αφετέρου το ουσιαστικό δίκαιο ποιου κράτους μέλους θα κληθεί να εφαρμόσει το αρμόδιο δικαστήριο. Στο πλαίσιο αυτό, σκοπός του μαθήματος είναι να δώσει στους φοιτητές μια σαφή εικόνα για το νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε. που διέπει κρίσιμους κλάδους του τουρισμού και τα ζητήματα που ανακύπτουν από τη διασυνοριακή παροχή τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών, με έμφαση στην ταξιδιωτική σύμβαση και τη σύμβαση χρονομεριστικής μίσθωσης.

Ενδεικτικό περιεχόμενο μαθήματος

  • Έννοια του τουρισμού μέσα από νομοθετικά κείμενα της Ε.Ε.
  • Νομικό πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ των τουριστών ως καταναλωτών και των παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών ως προμηθευτών
  • Πολιτικές και δράσεις της Ε.Ε. στον τομέα του τουρισμού
  • Νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε.
  • Εφαρμοστέο δίκαιο σε τουριστικές διασυνοριακές συναλλαγές
  • Διεθνής δικαιοδοσία σε τουριστικές διασυνοριακές συναλλαγές
  • Ηλεκτρονικό εμπόριο τουριστικών υπηρεσιών
  • Ταξιδιωτική σύμβαση
  • Σύμβαση χρονομεριστικής μίσθωσης

Μέθοδοι διδασκαλίας

  • Κλασσικές ακαδημαϊκές παραδόσεις
  • Εργασίες κατ’ οίκον – παρουσίαση στο μάθημα
  • Διαλέξεις από εξειδικευμένους επιστήμονες, επαγγελματίες, κρατικούς υπαλλήλους
  • Επισκέψεις σε ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία, δημόσιες υπηρεσίες, Ο.Τ.Α.
  • Αξιοποίηση Διαδικτύου – συνεργασία με αλλοδαπές σχολές/ΠΜΣ
  • Έμφαση στην εξοικείωση με ξένες γλώσσες/ξένη ορολογία (Αγγλικά-Γαλλικά-Γερμανικά)

Μαθησιακοί στόχοι μαθήματος / Μαθησιακά αποτελέσματα

  • Εξοικείωση των φοιτητών με βασικές έννοιες και θεσμούς του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου προστασίας του καταναλωτή-τουρίστα
  • Κατανόηση των τρόπων νομοθετικής παρέμβασης της Ε.Ε. στον τομέα του τουρισμού
  • Απόκτηση γνώσεων και κατανόηση θεμάτων στο γνωστικό πεδίο του Ευρωπαϊκού Δικαίου προστασίας του καταναλωτή-τουρίστα
  • Σύνδεση της θεωρίας και της πράξης του Ευρωπαϊκού Δικαίου Τουρισμού μέσα από την ανάλυση των βασικών νομοθετημάτων της Ε.Ε. και την κριτική επεξεργασία αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ε.Ε.
  • Ενεργός συμμετοχή των φοιτητών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της δυνατότητας αυτόνομης συγγραφής εργασιών και προφορικής παρουσίασης δικαστικών αποφάσεων
  • Γραπτή ή προφορική δοκιμασία προς έλεγχο επίτευξης των ανωτέρω στόχων

Αναλυτικό πρόγραμμα μαθήματος

  • Εισαγωγή στο ενωσιακό δίκαιο του τουρισμού: Έννοια του τουρισμού μέσα από νομοθετικά κείμενα του Ο.Η.Ε., διεθνών οργανισμών και της Ε.Ε. Νομικό πλαίσιο των σχέσεων μεταξύ των τουριστών ως καταναλωτών και των παρόχων τουριστικών αγαθών/υπηρεσιών ως προμηθευτών
  • Διεθνές Δημόσιο Δίκαιο Τουρισμού – Θεμελιώδη δικαιώματα: Παγκόσμιος Κώδικας Ηθικών Αρχών για τον τουρισμό. Το δικαίωμα των εργαζομένων στην απόλαυση ελεύθερου χρόνου κα στον τουρισμό αναψυχής. Η ελεύθερης μετακίνηση των φυσικών προσώπων
  • Πολιτικές και δράσεις της Ε.Ε.: Πολιτικές και δράσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον τουρισμό από το 1982 μέχρι σήμερα
  • Γενικό Κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε.: Νομοθετικά κείμενα της Ε.Ε. για τον τουρισμό (Σ.Λ.Ε.Ε. – Κανονισμοί – Οδηγίες)
  • Νομολογία του Δικαστηρίου της Ε.Ε.: Παρουσίαση και ανάλυση θεμελιωδών δικαστικών αποφάσεων του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.) σε θέματα τουριστικού ενδιαφέροντος
  • Εφαρμοστέο δίκαιο σε τουριστικές διασυνοριακές συναλλαγές: Διατάξεις ιδιωτικού διεθνούς δικαίου στο τομέα του τουρισμού. Ανάλυση υποθέσεων μέσα από δικαστικές αποφάσεις
  • Διεθνής δικαιοδοσία σε τουριστικές διασυνοριακές συναλλαγές: Διατάξεις διεθνούς δικονομικού δικαίου στον τομέα του τουρισμού: Ανάλυση υποθέσεων μέσα από δικαστικές αποφάσεις
  • Ηλεκτρονικό εμπόριο τουριστικών υπηρεσιών: Διατάξεις του εθνικού και ενωσιακού δικαίου για το ηλεκτρονικό εμπόριο τουριστικών υπηρεσιών
  • Ταξιδιωτική Σύμβαση: Έννοια και διακρίσεις – Ιστορικά στοιχεία, Νομοθετικές πηγές (οδηγίες Ε.Ε., εθνικό δίκαιο), Νομική φύση, Συμβαλλόμενα μέρη, Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής: Το οργανωμένο ταξίδι, Υποχρεώσεις/ευθύνη του διοργανωτή-πωλητή
  • Σύμβαση χρονομεριστικής μίσθωσης :Έννοια και διακρίσεις, Νομοθετικές πηγές (οδηγίες Ε.Ε., εθνικό δίκαιο), Νομική φύση, Συμβαλλόμενα μέρη, Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής, Υποχρεώσεις και δικαιώματα των μερών